*Onderstaand artikel is een ingekorte vertaling van ‘The Bitcoin Reformation’ door Tuur Demeester. *

Tuur schetst een parallel tussen de Reformatie en Gouden Eeuw in het 16e eeuwse Nederland en het potentiële succes van Bitcoin vandaag: Machtsstructuren die eeuwen bestaan kunnen in een relatief korte tijd onttroond worden door een samenloop van technologische vernieuwingen en een ongeduldige en/of opstandige bevolkingsgroep.

Dit artikel werd vertaald in December 2019. Waar nodig werd deze vertaling aangevuld met verduidelijkingen. Technische aspecten van Bitcoin en van het huidige monetaire systeem zullen in latere artikels verder verduidelijkt worden. Met dank aan Henq voor zijn review en commentaar.

Our new report “The Bitcoin Reformation“ is out. Read here: https://t.co/LA3ccXGsRLpic.twitter.com/yPIwAXydSK — Tuur Demeester (@TuurDemeester) November 7, 2019

---

Het verleden als leidraad voor het heden

Als belegger en analist probeer ik sociaal-economische trends te identificeren en tracht ik te voorspellen hoe deze zullen evolueren. Ik lees, beoordeel en deel. Ik scheid signaal van ruis door te luisteren naar experts die volgens mij integriteit hebben. En toch blijft het een grote uitdaging dat trends vaak alleen achteraf duidelijk identificeerbaar zijn.

De oplossing lijkt mij om parallelle historische perspectieven te identificeren. Door geschiedenis in brede zin te bestuderen, tracht ik de kans te verkleinen dat ik een onwetende tijdgenoot blijf. Terwijl ik geschiedenisboeken en kranten lees, ben ik op zoek naar parallellen en symmetrieën met hedendaagse trends. Daarbij verplicht ik mezelf om nieuwe dynamieken te overwegen en ben ik in staat om hypothesen te stellen over causaliteiten die voorheen ondenkbaar waren voor mij. Ik geloof dat dit mij beter in staat stelt om kansen toe te wijzen aan bepaalde uitkomsten, waardoor ik mijn investeringen en ondernemingen op een rationelere manier kan plannen.

In het verleden heb ik parallellen getrokken tussen Bitcoin en de vroege olie-industrie, de oorlog tussen zoekmachines, de markt voor domeinnamen, de groei van P2P-filesharing en internetprotocollen. Toch had ik telkens het gevoel dat ik de omvang van het tijdperk waarin Bitcoin vandaag als katalysator fungeert, niet fundamenteel vatte. Pas toen ik het tijdperk rond de Protestantse Reformatie bestudeerde, had ik het gevoel dat ik een potentiële blauwdruk met voldoende overlap had gevonden.

Wie die toekomst wil voorzien moet het verleden raadplegen; want menselijke gebeurtenissen lijken altijd op voorgaande tijden. Dit komt voort uit het feit dat ze worden geproduceerd door mensen die altijd (en voor altijd) geanimeerd zijn door dezelfde passies en dus noodzakelijkerwijs hetzelfde resultaat hebben.

Niccolo Machiavelli , 1517

Ik hoop dat u net zoveel plezier beleeft aan het lezen van dit rapport als ik zelf gehad heb tijdens mijn onderzoek.

Hoogachtend,

Tuur Demeester

Inleiding

Aan het einde van de 16e eeuw stichtte een groep van rebellerende intellectuelen en ondernemers een nieuw land. Ze deden dit op een ongewenst stukje grond in Europa - zo vaak overstroomd dat het honderden kilometers grachten nodig had. Tegelijk vochten ze een tachtig jaar lange oorlog tegen het grootste rijk ter wereld.

Uit deze worsteling en smeltkroes van ideeën kwamen de Nederlandse en Britse gouden eeuwen voort, innovatieve economische instellingen die de wereld veranderden, evenals één van de meest succesvolle sociaal-economische experimenten uit Amerika: New York.

Dit rapport argumenteert dat de opkomst van Bitcoin, encryptie, internet en millennials in de 21ste eeuw meer zijn dan alleen trends; ze luiden een golf in van verandering die dezelfde dynamiek vertoont als de revolutie die in de 16e en 17e eeuw plaatsvond in Europa.

Vier voorwaarden voor een reformatie

Wij geloven dat er vier specifieke omstandigheden waren die de Protestantse Reformatie mogelijk maakten, en we denken dat diezelfde vier randvoorwaarden vandaag aanwezig zijn: een pijnlijk status-quo in de vorm van een monopolistische dienstverlener, technologische katalysatoren voor verandering, een nieuwe economische klasse en geloofwaardige verdedigings- en exitstrategieën voor rebellen.

1. RENTE-ZOEKENDE MONOPOLISTISCHE DIENSTVERLENER

In de publicatie “Een economische analyse van de Protestantse Reformatie” uit 2002 wordt beweerd dat de katholieke kerk een monopolistische aanbieder van spirituele diensten was. De controle die religieuze autoriteiten had over delen van het rechtssysteem gaf hen de marktmacht om rivalen uit te sluiten.[1] Eeuwenlang oefende de katholieke kerk een hoog aangeschreven functie uit van poortwachter: zij controleerde de sleutels tot de hemel via vergeving van zonden, doorgaans verzorgd door priesters. De auteurs van het artikel beweren dat “als het religieuze monopolie te groot wordt en te duur wordt, het twee vormen van competitie riskeert: (a) de gewone burgerij kan andere verstrekkers van religieuze diensten kiezen en (b) de civiele autoriteiten kunnen een andere aanbieder van juridische diensten zoeken.” En dit is inderdaad wat er gebeurde tijdens de Reformatie.

![breughel2] Figuur 1: Detail van “De strijd tussen Vastenavond en Vasen” door Pieter Bruegel, 1559. Breugel’s allegorie legt het conflict van de eeuw vast, met links de rebellen en rechts de verzwakte katholieke kerk.

Vandaag wordt het dure rente-zoeken gedrag van het Internationale Monetaire en Financiële Systeem (IMFS) als monopolistische dienstverlener in twijfel getrokken.[2] Sinds de Bretton Woods-overeenkomst van 1944 geniet de Amerikaanse dollar het “exorbitante privilege” om de reservevaluta van de wereld te zijn. Net als de katholieke kerk in de 16e eeuw, geeft de controle van financiële autoriteiten over delen van het rechtssysteem hen de marktmacht om rivalen uit te sluiten. Bovendien bezit het huidige fiat-bankensysteem een poortwachter functie waarmee het de sleutels beheert van de rijkdom en pensioenen van de wereldburgers. In de huidige omstandigheden van kwantitatieve versoepeling, negatieve rentetarieven en valutaoorlogen, kan geargumenteerd worden dat het banken-monopolie te duur wordt voor de diensten die het aanbiedt (klanten betalen de inflatiebelasting), wat betekent dat het twee vormen van competitie riskeert: (a) de burger kan kiezen voor andere verstrekkers van financiële diensten en (b) de civiele autoriteiten kunnen een andere aanbieder van financiële diensten zoeken - met andere woorden, bij bredere aanvaarding kunnen politieke entiteiten Bitcoin omarmen als volwaardig geld voor alle juridische doeleinden.

”Tijdelijke heffingen werden permanent en veel nieuwe belastingen werden opgelegd aan de rijkste kerkleden. Kerkdocumenten […] onthullen dat zonen en kleinzonen van ketters moesten betalen voor de zonden van hun vaders […] de zielen van overleden familieleden konden tegen betaling uit het vagevuur worden bevrijd.”

The marketplace of Christianity, P. 117

1. TECHNOLOGISCHE REVOLUTIE: KATALYSATOR VOOR VERANDERING

In de 16e eeuw vonden verschillende cruciale uitvindingen een betekenisvolle adoptie in het leven van mensen: de drukpers[3] verlaagde de kosten van een boek van een jaar-salaris naar de prijs van een kip, dubbel boekhouden[4] stimuleerde internationale handel en kompas- en zandloperverbeteringen[5] lieten toe om onbekende gebieden te exploreren en de weg terug te vinden. Tot slot leidde het succes van de wetenschappelijke methode[6] opnieuw tot nieuwe uitvindingen.

![Figure-1-Gutenberg] Figuur 2: In het 15e eeuwse Europa “daalde de prijs van boeken met 2,4 percent per jaar over een periode van 100 jaar”, terwijl het aandeel van wetenschappelijke onderwerpen in universiteiten steeg van 25 naar 40%. (Dittmar & Seabold, 2019)

In de late 20e en vroege 21e eeuw hebben verschillende uitvindingen een digitale revolutie teweeggebracht: telecommunicatie en e-mail maken werken op afstand mogelijk en de standardisering van rekenkracht en gegevensopslag verlagen de overhead van IT infrastructuur, waardoor opstartkosten dalen. Daarnaast voorziet open source software ondernemers van veilige en gratis bouwgereedschappen en biedt cryptografie ons een brede waaier aan defensieve technologieën om ons te beveiligen zonder daar toestemming voor te moeten vragen. Tot slot maken sociale media de verspreiding van informatie sneller en minder bureaucratisch.

Figuur 3: De prijs van 1 megabit/s internet-verbinding daalde met 99% over 20 jaar van bijna 100K$ naar 10$. (bron: Business Communications Review, 2002)

1. NIEUWE ECONOMISCHE KLASSE: MENSEN MET IETS OM VOOR TE VECHTEN

Gedurende de 16e en 17e eeuw verbeterde en groeide de maritieme handel in heel Europa aanzienlijk.[7] De Rijn, die helemaal van Zwitserland naar het Britse Kanaal stroomt, was een belangrijke verkeersader. De steden van de Laaglanden waren door hun ligging aan de monding natuurlijke begunstigden van de rivier. Voornamelijk door de specerijenhandel tusen Azië en Europa kwam ook intercontinentale scheepvaart op gang. Het toegenomen handelsvolume versterkte de impact van technologische innovatie. Havensteden met een goed recht-systeem zagen een toename van gespecialiseerde industrieën zoals schilderen, stoffen, boekdrukkunst, wapens, tapijtwerk, onderwijs en gezondheidszorg. De specialisten aan de top van deze industrieën konden handel drijven met de rest van Europa. Als gevolg van de toegenomen handel, technologische innovatie en intense specialisatie nam de totale rijkdom toe en nam de relatieve bijdrage van de landbouw aan de economie af. Zo werd de rijkdom en invloed van landeigenaren en kerken afgezwakt ten voordele van de nieuwe klasse van handelaars.

Tegenwoordig zijn klassensystemen in het Westen minder gedefiniëerd. Wij geloven echter dat bepaalde delen van de bevolking veel meer op verandering uit zijn dan andere. Vooral de millenniumgeneratie heeft een uitgesproken scepsis ten opzichte van traditionele financiële dienstverleners en omarmt enthousiast verschillende vormen van digitale innovatie. Uit een enquête van Facebook uit 2016 bleek dat slechts 8% van de millennials “financiële instellingen vertrouwt voor advies” en dat 45% “klaar is om over te stappen als er een beter alternatief beschikbaar wordt”.[8] Verder suggereert een enquête van het Transamerica Center for Retirement Services dat 76% van de millennials gelooft dat “in vergelijking met de generatie van mijn ouders, onze generatie het veel moeilijker zal hebben om te genieten van sociale zekerheid” en 79% is ook “bezorgd dat wanneer ik klaar ben om met pensioen te gaan, sociale zekerheid er niet zal zijn voor mij.”[9] Afgezien van het meest geïnvesteerd te zijn in de Bitcoin-economie,[10] wordt verwacht dat millennials als bevolkingsgroep het grootste deel van het wereldwijd beschikbaar inkomen zullen bezitten in 2029.[11]

Het jaar 1996 als scheidingsjaar voor de nieuwe Millenials is belangrijk omdat het een generatie aflijnt die oud genoeg is om 9/11 te hebben meegemaakt en begrepen alsook de financiële crisis en recessie van 2008 te hebben ervaren als jonge volwassenen. (bron: Pew Research, 2018)

1. GELOOFWAARDIGE STRATEGIEËN VOOR VERDEDIGING EN MIGRATIE VAN REBELLEN

Een hedendaagse burger zal veel minder geneigd zijn om zich te verzetten tegen een dominant status-quo — zelfs met aanzienlijke rijkdom en met een superieure economie aan zijn zijde — indien hij geen geloofwaardige strategieën heeft om zich te verdedigen of om te ontsnappen.

![De_ontzetting_van_de_stad_Leiden_in_1574] Figuur 4: Redding van Leiden, 1574. Dijkbreuken zetten de velden onder water en brachten gigantische schade toe, maar de overstromingen verzwakten het Spaanse leger en liet de Nederlandse vloot toe om de stad te bereiken.

Het was geen toeval dat de Nederlandse opstand 80 jaar duurde - langer dan elke andere opstand in de moderne Europese geschiedenis. De ‘zee-bedelaars’ waren onbetwiste meesters van het water. In 1573 verdedigden de Nederlanders zich met succes in het beleg van Alkmaar door de omliggende velden onder water te zetten. Ze veegden een cruciale Spaanse aanvoerlinie weg met opzettelijke overstromingen. Een jaar later redde dezelfde tactiek de stad Leiden (de toenmalige Nederlandse hoofdstad van onderwijs) van een nieuwe Spaanse aanval. De westelijke kern van de Nederlandse republiek werd beschermd door een “waterlinie”: een reeks versterkte dorpen, dicht genoeg om optische communicatie mogelijk te maken, met omringende velden die binnen enkele uren onder water konden staan. Tot slot hadden de Nederlanders altijd de optie om zich terug te trekken van het strijdtoneel. Door de makkelijke toegang tot de Noordzee konden ze emigreren naar de Britse eilanden, of vanaf de 17e eeuw zelfs naar de Nieuwe Wereld (Nieuw Amsterdam).

”Als het veroveren van de andere steden evenveel tijd kost als de steden die we al hebben onderworpen, is er geen tijd of geld genoeg in de wereld om de 24 steden die in Nederland rebelleren te overmeesteren.”

Spaanse opperbevelhebber Don Luis De Requesens, 1574

In de 21e eeuw is een nieuwe defensieve technologie beschikbaar voor mensen die het economische status-quo van ons huidig monetair systeem in twijfel trekken. Cryptografie, een tak van de wiskunde die zich bezighoudt met het geheim houden van communicatie, kan namelijk privacy mogelijk maken door onze berichten te versleutelen en kan ons beschermen tegen inbeslagname van digitale activa zoals Bitcoin.[12] Vandaag wordt versleuteling al zeer vaak gebruikt op het internet (zoals online-bankieren, instant-messaging apps zoals WhatsApp en Telegram) zonder dat we dit misschien weten. Zo groeide de toepassing van HTTPS (waarmee het internetverkeer tussen onze computer en de server versleuteld wordt) van 13% in 2014 tot 77% in 2018.[13] Versleuteling mist echter zijn doel wanneer de dienstverlener een achterdeur kan hebben. We zien daarom een verhoogde interesse in digitale zelf-soevereiniteit, waarbij Bitcoin door millennials gebruikt wordt en waarbij de nieuwe generaties interesse tonen in projecten zoals VPN, Blockstack, wifi mesh-netwerken,[14] Tor, Signal, Purism, U2F, PGP, enzovoort.

”Cryptologie betekent de toekomst van privacy en aldus ook de toekomst van geld en de toekomst van banken en finance. […] Gegeven de keuze tussen interageren met een monetair systeem dat een gedetailleerd elektronisch spoor achterlaat van al onze financiële activiteiten en een parallel systeem dat de anonimiteit en privacy respecteert, zullen mensen kiezen voor het laatste. Meer nog, ze zullen de tweede optie eisen […].” (Orlin Grabe, 1995)

DOCTRINES TOEN EN NU

Oproepen tot eenheid en overtuiging weerspiegelden de essentie van de opstand tijdens de Protestantse Reformatie. Vandaag zien we een intuïtieve parallel met gelijkaardige leuzen en strijdkreten in de cryptografische revolutie van het laatste decennium.

In de 16e eeuw werd de belangrijkste doctrine van de Lutheriaanse Reformatie samengevat met de woorden Sola Fide wat zich vertaalt naar ‘Geloof Alleen’. Deze zin vatte de idee samen dat gelovigen geen priester meer nodig hadden om hun toegang tot de hemel te verzekeren. Alleen hun geloof en toewijding zouden voldoende zijn. Een andere veel voorkomende oproep van de Reformatie was Sola Scriptura, of ‘Geschriften Alleen’, wat de afwijzing betekende van elke onfeilbare autoriteit anders dan de Bijbel.

![AKG38581] Figuur 5: Christus en de schapenstal, 1524, Nurenberg. Dit populair werk toont hoe gelovigen zullen verwelkomt worden door Christus op basis van hun geloof alleen, terwijl de Katholieke Kerk de schuur leegrooft en zich verrijkt met aflaten.

In de Bitcoin-gemeenschap van vandaag zijn er verschillende “strijdkreten” die vaak als memes worden afgedaan. Naar onze mening weerspiegelen ze een opstandige essentie die een moderne reformatie zou kunnen inluiden. Een eerste is Vires in Numeris, [15] wat staat voor ‘Macht in Cijfers’. Dit credo werd samengevat door Tyler Winklevoss in een vaak geciteerde zin: ‘We hebben ervoor gekozen om ons geld en ons geloof te verbinden aan een wiskundig kader dat vrij is van politiek en menselijk falen.[16]

Een ander motto van bitcoiners is Don’t Trust, Verify wat ongeveer betekent ‘Vertrouw Niet, Maar Verifieer’. Dit zinnetje bestaat al sinds de jaren 1990[17] en is mogelijk ontstaan als een verwijzing naar Ronald Reagan’s ‘Vertrouw, Maar Verifieer’.[18] Het moedigt gebruikers aan om onafhankelijk de integriteit van nieuwe open source software te controleren en in het geval van Bitcoin, om de geldigheid van transacties op de blockchain te verifiëren.

Uit een forumbericht in 2013 ontstond het woord HODL, dat vandaag verwijst naar de toewijding van bitcoin-eigenaar om hun “voorraad” bitcoin aan te houden, ongeacht de volatiliteit van de koers. “Hodlen” is dan ook de ultieme zelf-soevereine daad van de hedendaagse revolutionairen.[19]

Tot slot is er het mantra Not Your Keys, Not Your Bitcoin (Niet Jouw Sleutels, Niet Jouw Bitcoin), wat verwijst naar het gebrek aan vertrouwen in derde-partijen als bewaarders van ons geld.[20]

“Het hele idee van het hebben van een onafhankelijke valuta, in plaats van alleen meer privé- of censuurbestendige betalingen voor bestaande valuta, bestond niet tussen cypherpunks of academische cryptografen totdat libertaire futuristen het introduceerden.”

Nick Szabo, 2019

Conclusie

Durfkapitalist Eric Weinstein argumenteerde onlangs dat het adagium ‘goede ideeën winnen van slechte ideeën’ fout is. Hij stelt dat de juiste formulering eerder ‘geschikte ideeën verslaan ongeschikte ideeën’ is. Hij maakt het Darwiniaanse punt dat, vergelijkbaar met de overlevingskansen van diersoorten, een idee alleen zal floreren als de omstandigheden er precies rijp voor zijn.

En inderdaad, de geschiedenis laat zien dat de kwaliteit van een idee op zichzelf niet genoeg is om sociaal te bloeien. Een werkende stoommachine werd beschreven door Hero van Alexandrië in de 1e eeuw voor Christus en toch werd het pas 1600 jaar later gecommercialiseerd. De drukpers van het beweegbare type bestond al vóór de machine van Gutenberg, in het 14e-eeuwse Korea - maar leidde daar niet tot een revolutie. En eeuwen vóór Columbus en Hudson waren de Vikingen al in Amerika geland. Met andere woorden, vaak zijn de omstandigheden zodanig dat een zeer krachtig idee geen populaire acceptatie vindt.

Maar eens in de zoveel tijd past de puzzel van de omstandigheden op een bijzondere manier in elkaar, waardoor een vruchtbare bodem wordt gecreëerd voor veel ideeën tegelijk en een spektakel van kettingreacties mogelijk maakt die de maatschappij ingrijpend hervormt. De protestantse hervorming was zo’n tijd: ideeën ontkiemden, rebellie brak uit, wonden genazen en een generatie radicale ondernemers produceerde een ongekende reeks fundamentele economische en financiële innovaties. Dit gebeurde 500 jaar geleden en het kan nog een keer gebeuren. Vandaag zien we grote delen van de samenleving, met name millennials, die steeds kritischer worden ten aanzien van interventies van de centrale bank. Tegelijkertijd geven technologische ontwikkelingen ons in een versnellend tempo een reeks hulpmiddelen om het economisch status-quo te verstoren. Over tien jaar zal de millenniumgeneratie naar verwachting het grootste vermogen van alle generaties hebben en deze technisch onderlegde generatie heeft encryptie tot zijn beschikking als een defensieve technologie. Ondertussen wordt het Bitcoin-ecosysteem volwassen in alle aspecten van zijn economie, met name in depositobankieren, verzekeringen, leningen en derivaten, en de eerste vormen van levensverzekeringen. Als dit proces aanhoudt, zou de gelaagde protocolsuite van bitcoin een wereldwijde krachtpatser en potentieel alternatief voor het huidige monetaire systeem kunnen worden.

An Economic Analysis of the Protestant Reformation, Authors: Robert B. Ekelund, Jr., Robert F. Hébert, and Robert D. Tollison. Journal of Political Economy, Vol. 110, No. 3 (June 2002), pp. 646-67

De term “Internationaal Monetair en Financieel Systeem” wordt vaak gebruikt door de Bank voor Internationale Betaling, maar dateert althans uit 1984, waar het in een rapport van de Groep van Vierentwintig verschijnt: “Een herzien actieprogramma naar Hervorming van het Internationaal Monetair en Financieel Systeem. “

Zie Dittmar & Seabold, “Gutenberg’s moving type propelled Europe towards the scientific revolution” in LSE Business Review, 2019.

Zie “Notes on the Origin of Double-Entry Bookkeeping” by Basil S. Yamey, 1947.

See “An Analysis of Navigational Instruments in the Age of Exploration,” Lois Ann Swanick, 2005.

See Dittmar & Seabold, ibid.

“The sixteenth century was marked by a strong expansion of intra-European trade and as well as the income elasticity, the price elasticity of export demand had risen noticeably. Hence, progressive areas which could offer better-quality products for relatively low prices naturally diverted the demand for specialized goods from more primitive areas.” Wee, H. V. D. (1975). Structural Changes and Specialization in the Industry of the Southern Netherlands, 1100-1600, p. 216.

Zie “Millennials + money: The unfiltered journey,” Facebook, 2016.

Zie “18th Annual Transamerica Retirement Survey,” 2018.

Zie “Bitcoin is a Demographic Mega-Trend: Data Analysis,” Spencer Bogard, 2019.

Zie “Coming of age: how millennials are becoming a growing economic force,” Snapchat, June 18 2018

Reeds in de vroege jaren 90 legde de cypherpunk community een link tussen privacy door encryptie en mensenrechten. Phil Zimmerman stelde in 1991: “Wanneer het gebruik van sterke cryptografie populair wordt, is het moeilijker voor overheden om het te criminaliseren. Aldus is het gebruik van PGP goed om onze democratie te waarborgen”. Ook Eric Hughes schreef in 1993: “We moeten onze eigen privacy verdedigen als we verwachten om er te hebben. […]. Cypherpunks schrijven code. We weten dat iemand software moet schrijven om privacy te verdedigen en […] wij gaan dat doen.”

Zie: Swire, Hemmings, Kirkland: “Online Privacy and ISPs,” 2016, and letsencrypt.org, 12/31/2019.

Zhang, L., Zhao, L., Wang, Z., & Liu, J. (2017). “WiFi-netwerken in metropolen: vanuit toegangspunt en gebruikersperspectieven.” Uit de krant: “Uit metingen blijkt dat de metropolen van vandaag al een dichte inzet van draadloze toegangspunten hebben, die gezamenlijk bijna overal toegang tot internet kunnen bieden. […] we kunnen voorzien dat in de nabije toekomst draadloze netwerknetwerken op metropoolniveau kunnen worden gebouwd en onderhouden met behulp van mobiele draadloze AP’s die door voertuigen kunnen worden vervoerd of wiens rol kan worden vervuld door steeds capabelere persoonlijke mobiele apparaten .”

Oorspong in het Bitcointalk forum, Mei 201Later populair gemaakt door de fysieke Casascius bitcoin.

New York Times, 2013/04/11, interview door Nathaniel Popper.

Zie Shiu-Kai Chin, “High-Confidence Design for Security: Don’t Trust - Verify,” 1999.

Zie https://en.wikipedia.org/wiki/Trust,_but_verify.

I AM HODLING”, GameKyuubi, Dec 2013, Bitcointalk.org.

Mogelijke oosprong is een online discussu uit 2014 op reddit.com met als titel “PSA: if you don’t own your private keys, you don’t own your bitcoin.” Bovenstaande zin werd ook toegeschreven aan Andreas Antonopoulos